Aki jeung Rancatan*

Ku Muhamad Kusaéri**

            Geus teu maliré deui kacapé, geus teu mikirkeun deui kalungsé. Saban poé udar-ider mapay jalan kota Bandung. Leuheung mun léngoh mah, ieu mah bari nananggung rancatan nu rantuy ku barang-barang kualinan barudak. Sapanjang jalan leumpang bari jeung teu disendal. Dampalna geus baal ku panasna aspal, gigir-gigirna gé geus bareulah bakating saban poé nahan panasna aspal nu tingjeletot. Kulitna gé geus asak kapoé. Awakna geus tinggal kulit jeung tulang nu ngan disimutan ku lawon ipis nu geus pinuh ku daki. Dicalana  pangsi sontog hideung nu geus saroék belah tuurna. Leuheung mun ngora kénéh mah, ieu mah geus tunggang gunung. Tapi sumangetna teu eureun ngagedoran, éta sakabéhna téh keur ngahirupan incuna nu geus lila ditinggalkeun maot ku indung bapana. Leuheung mun icuna waluya mah, ieu mah geringan baé, barijeung sakapeung sok gogoakan, jejeritan jeung kokosodan teu puguh-puguh, meureum gagara sawan kénéh, lamun kaingetan ka indung bapana nu maot katabrak karéta api, basa keur mulungan rorongsokan.

            Aki Karya ngaranna, geus leuwih ti dua puluh lima taun udar-ider ngurilingan kota Bandung ngadangkeun barang-barang kaulinan barudak. Aya kakapalan, kukudaan, tarompét, momobilan, totoroktokan, kokolécéran jeung nu séjénna nu dijieun tina awi jeung kai saayana. Barang-barang kaulinan nu didagangkeunna meunang nyieun Aki Karya sorangan. Da lamun kudu meuli heula mah Aki Karya teu mampuh. Tong boro keur meuli barang kaulinan keur dahar sapopoé gé seuseut. Imah gé Aki Karya mah teu boga. Tempat saré, jeung titirahna téh ngan saukur kamar leutik nu napel jeung Masigit.

            Janari gedé Aki Karya mah geus hudang, nataharkeun barang-barang kaulinan nu rék didagangkeun isukna. Tuluy nyapuan samak, sajadah, jeung karpét di Masigit keur solat subuh jamaah warga. Sabari nungguan waktu adan Aki Karya mah sok sosolawatan. Galindeng sorana nu has ngahudang warna nu tibra.

            “Illahilasturil firdo si’ala wala atwa ala naril jahimi fahab li taubatan wagfir dzunubi fa inna kagofiru naril adzimi. Aduh Gusti abdi sanés ahli sorga, namung henteu kiat nahan panas naraka, mugi gusti kersa maparinan tobat, ngahampura dosa abdi anu lepat” Sosolawatan Aki Karya nu saban méméh adan subuh sok dilanggamkeu.

            Ngong. Sora adan subuh. Sakapeung mah nu adan téh sok ku Aki Karya adan téh tapi harita mah nu adan téh Santrina Haji Badru, nu sok maturan Aki Karya unggal subuh. Ku Aki Karya gé geus diaku anakna. Lamun geus réngsé solat subuh jamaah, Aki Karya buburu nempoan deui incuna geus nyaring atawa acan. Tuluy gancang naheur cai jeung ngahaneutkeun sangu kamari pamaré tatanggana. Lain keur dahar manéhna tapi keur nyarap incuna. Méméh indit dagang Aki Karya naguapan heula incuna, keun teuing beutangna mah lapar nu penting incuna manggih dahar. Aki Karya nyarapna ngan ukur nginum sai haneut sagelas.

            Wanci carangcang tihang Aki Karya indit bari nanggung rancatan nu rantuy ku barang-barang kaulinan. Pamit ka incuna bari ménta piduana mugia payu jeung balik bisa mawa sangu keur dahar.

            “Kasép, Aki mangkat hela nyah. Dungakeun aki mugia kenging rizki ogé salamet uihna” pokna bari imut ka incuna. Sok sanajan incuna ngan ukur bisa curiralang-curileung alatan sawan kénéh meureun.

            Sapanjang jalan Aki Karya nanawarkeun ka unggal budak. Tapi hiji gé euweuh nu maliré, kalah ngadon ngaléléwé. Aki Karya tara ngambek najan mindeng dihina, manéhna ngan sakur ngusap dada. Da manéhna percaya yén Gusti Allah Maha Uninga. Sagalana nu karandapan ku manéhna pasti aya hikmahna.

            “Aki! Aki! Kadieu! Abi badé mésér” Ti kajauhan aya budak ngageroan.

            “Sakedap kasép” Aki Karya néangkeun bari bungah.

            Barang geus disampeurkeun, éta budak kalah lumpat ngajauhan. Pokna teu jadi meulina da bongan Si Akina lila teuing leumpangna. Atuh da ngaranna gé aki-aki geus kolot, ngaléngkah gé geus beurat komo lumpat. Aki Karya tuluy nurunkeun ranctanna. Gék, diuk bari gegeber ngipasan beuheung ku carécétna. Sakapeung mah carécét téh dipaké nyusutan késangna. Ti kajauhan aya budak nu nyampeurkeun. Barang nepi, si budak tuluy nanya ka Aki Karya.

            “Aki aya balon teu?” Tanya si Budak, nempoan dagangan Aki Karya

            “Deudeuh teuing kasép balon mah teu aya, niupna gé aki mah teu kawasa, ripuh teuing da kedah nganggo tanaga, geus teu kiat da aki mah geus kakolotan. Nu sanés wéh kasép” Témbal Aki Karya bari imut.

“Teu janten atuh ki” Pokna bari ngabalieur.

“Kasép, tingali heula atuh barang aki, yeuh ieu kokolécéran, lamun muter ku angina téh resep pisan, komo mun bari ameng lulumpatan” Ceuk Aki Karya bari teu weléh nawaran ka éta Budak.

“Alim ah aki, da abi mah hoyong balon” pokna bari keukeuh.

            Aki Karya teu loba maksa. Gék, diuk deui bari nyusat késangna nu teu eureun ngulucur bakat ka panasan. Teu karasa wanci téh manceran, geus wayahna solat lohor. Si Aki buburu nanggung deui rancatanna, tuluy muru ka Masigit. Heup. Ditunda si rancatan téh di hareup Masigit. Sakebel Aki Karya solat lohor, barang-barang kaulinan nu ditunda dina rancatan téh laleungitan teuing kamana. Nu nyésa ngan sakur rancatan jeung panangguna. Aki Karya ukur bisa ngenclakeun cimata jeung istigfar.

            “Gusti, mugia Anjeun maparin gagantina, jeung mugia Anjeun ngahampura saha baé nu geus ngalakukeunana. Amin” ceuk Aki Karya bari tanggah ngadu’a ka Gusti Alloh nu Maha Uninga.

            Aki Karya balik ka pamatuhanna bari nananggung rancatan kosong. Sapajang jalan nu kaingetan ngan incuna. Sieun poé ayeuna teu manggih dahar. Di tengah jalan nempo hiji pagawé réstoran keur miceunan sésa-sésa sangu urut dahar batur. Bari nahan isin Aki Karya nyampeurkeun éta pagawé keur ménta saeutik sésa-sésa sanguna.

            “Punten kasép, wios teu aki nyuhunkeun éta sanguna? Lebar lamun dipiceun mah” Ceuk Aki Karya bari teu weéh imut.

            “Mangga aki, tapi ieu mah tilas batur. Wios?” Témbal éta pagawé.

            “Teu sawios kasép, nu penting mah halal”

            Tuluy dibungkus ku Aki Karya éta sangu kana kérésék hideung nu tadi rék dipaké wadah artos hasil dagang. Teu téga sigana mah pagawé téh, kebat buburu ka jero.

            “Aki antosan sakedap nyah” Ceuk éta pagawé nu teu téga ka Aki Karya

            Barang kaluar si pagawé téh mamawa bungkusan, nu tuluy dibikeun ka Aki Karya. Maniapa bungahna Aki Karya narima éta bungkusan téh. Nepi ka sujud-sujud bari jeung teu eureun ngucapkeun nuhun ka éta pagawé téh.

            Ayeuna mah balik gé asa teu léngoh teuing. Aki Karya néréhkeun leumpangna, hayang geura-geura mikeun hasil tina késangna. Saanjogna di pamatuhanna Aki Karya buburu ngahudangkeun incu nu keur saré, tuluy ngahuapan incu.

            “Mun teu émut kana qodar, tinangtos ana téh sadar, anu kasép masing kasobar, émutkeun nasib jeung qodar. Sagala gé asal keur Kasép, kajeun Aki mah daharna ngan ukur jeung cangkaruk gé, asal Kasép bisa dahar jeung sangu haneut” ceuk si Aki nu ceurik bari ngahuapan incuna.

           

Négla, Désémber 2014

*) diadaptasi tina Sajak “Aki jeung Balon” Karya Ami Raksanagara

**) Mahasiswa Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah UPI